Architektura Drewniana Śląska Cieszyńskiego

Skupiamy się na obiektach możliwie najbliżej Cieszyna. Drewniane budownictwo, które znajduje się w głąb pasm górskich Beskidów znajdziecie w osobnym tekście o drewnianych zabytkach „Beskidów”.

Gdzie leży Śląsk Cieszyński?

Polska część Śląska Cieszyńskiego to w przybliżeniu ten obszar:

Kościół św. Rocha w Zamarskach

Obiekt ze Szlaku Architektury Drewnianej Śląska. Pętla pszczyńska. Zaledwie 5 km na północny wschód od Cieszyna. Ma nietypową historię. Pierwszy drewniany kościół, który stał w Zamarskach spłonął ok. 1585 r. Początkowo odbudowano tylko dzwonnice. 150 lat później do dzwonnicy dobudowano kościół. I to już ten właściwy, który możemy oglądać dzisiaj.

Wieża pozostaje najbardziej charakterystycznym elementem kościoła. Zdecydowanie dominuje nad pozostałą częścią bryły i faktycznie nie trudno pomyśleć, że to właśnie do wieży dobudowano kościół a nie odwrotnie.

Zamarski są uważane za jedną z najstarszych miejscowości Śląska Cieszyńskiego. Rozciąga się stąd piękny widok na okoliczne pasma.

Kościół pw. św. Michała Archanioła w Kończycach Wielkich

A co tam. Od razu wyciągnę asa z rękawa. Kościoł pw. św. Michała Archanioła w Kończycach Wielkich to największy z drewnianych kościołów Śląska Cieszyńskiego. I najwyższy. Wzniesiony w 1777 r. Podobnie jak w przypadku Zamarsków i w Kończycach to wieża jest najstarszym elementem kościoła.

Może zaskoczyć sposób, w jaki powstał dzisiejszy kościół. Sakralne drewniane zabytki, które przetrwały do naszych czasów najczęściej budowano na miejscu poprzednich. Stawiano nowe, bo poprzednie były zbyt małe, albo uległy zniszczeniu. W przypadku Kończyc Wielkich było trochę inaczej. Nowy kościół „wchłonął” stary. Nową konstrukcje wzniesiono nadbudowując stary kościół. Współcześnie kościół rozwija się turystycznie dzięki polsko-czeskiej współpracy.

Na cmentarzu, niedaleko kościoła, znajdziecie grób hrabiny Gabrieli von Thun–Hohenstein, zwanej „Dobrą Panią”. Osoby bardzo zasłużonej dla lokalnej społeczności.

Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Kaczycach

Kościół w Kaczycach jest tak naprawdę kościołem z Ruptawy. Wybudowano go w Ruptawie ok. 1620 roku. Do Kaczyc trafił dopiero 50 lat temu. Został przeniesiony. Dlaczego? W Ruptawie po budowie nowego, murowanego kościoła, kościół drewniany zaczął niszczeć i popadać w ruinę. Przeniesiono go do Kaczyc, gdzie mógł pełnić swoją funkcję i wypełniać się wiernymi.

Największą atrakcją wnętrza jest XVII-wieczny ołtarz z obrazem Anny Samotrzeciej. Spodobać może się także ozdobiony kwiecistą polichromią strop za projekt którego odpowiadają Jadwiga Smykowskiej z Cieszyna, Adam Romaniuk z Katowic i Grzegorz Zgraja z Gliwic.

Kościół pw. św. Wawrzyńca Diakona w Bielowicku

Nieco dalej na północny zachód zajrzałem jeszcze do kościoła pw. św. Wawrzyńca Diakona w Bielowiecku. Piękny drewniany kościół i zarazem bardzo przyjemny punkt widokowy.

Tutaj historia jest nieco inna bo przez pewien czas wybudowany w Bielowiecku kościół był świątynią luterańską. Parafia istniała natomiast już od XVI w. więc zdecydowanie najwcześniej ze wszystkich obiektów sakralnych wspomnianych we wpisie.

Ciekawa jest lokalna tradycja związana z kościołem. Od 1756 roku do Bielowiecka pielgrzymują mieszkańcy Skoczowa. Ma to miejsce 10 sierpnia każdego roku. W czasie liturgicznego wspomnienia św. Wawrzyńca, patrona kościoła.

Kościół pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Pielgrzymowicach

Wypad na Śląsk Cieszyński w poszukiwaniu kolejnych ciekawych obiektów architektury drewnianej kończymy zaglądając do Pielgrzymowic. To miejscowość poza obszarem Śląska Cieszyńskiego, ale warto do niej zajrzeć ze względu na tę niesamowitą budowlę.

Obecnie stojący tu kościół zbudowano w II poł. XVII wieku. Co nie wszędzie się zdarza – tutaj wiemy kto konkretnie stał za jego wzniesieniem. Byli to panowie Andrzej Werner i Błażej Duda. Wieża przy kościele, w przeciwieństwie do dwóch pierwszych opisywanych obiektów, pojawiła się później. Dobudowano ją w 1746 roku. Tak właśnie najczęściej kształtował się proces powstawania drewnianych kościołów – najpierw nawa, dopiero później wieża.

Wnętrze barokowe. Polichromia i witraże dla Pielgrzymowic zaprojektował Paweł Steller, artysta plastyk z Ustronia, który specjalizował się w w malarstwie i grafice. Pozostawił po sobie aż ponad 10 500 dzieł. Są to jednak polichromie i witraże XX-wieczne, gdyż Steller żył i tworzył w XX wieku.

Szlak Architektury Drewnianej Śląska

Opisywane obiekty znajdują się na trasach Szlaku Architektury Drewnianej Śląska. Szlak jest podzielony na Trasę Główną oraz 5 pętli: beskidzką, częstochowską, gliwicką, pszczyńską i rybnicką. Łączna długość tras to 1060 km. Na szlaku znajdziecie 97 najciekawszych obiektów drewnianych Śląska: od budynków mieszkalnych po zabytki sakralne.

Zdjęcia: archiwum Stowarzyszenia „Olza” z wyjątkiem Bielowiecka

Śląsk Cieszyński to Polska Marka Turystyczna. Warto przyjechać tu na dłuższy pobyt i wykorzystać Bon Turystyczny. Na blogu znajdziecie też przewodniki po pozostałych Polskich Markach Turystycznych: Beskidy, Kraina Lessowych Wąwozów, Lublin i Toruń.