1. Cerkiew św. Paraskewy w Radrużu została najprawdopodobniej ufundowana w II. poł XVI (ok. 1583 roku) w przez Jana Płazę, starostę pobliskiego Lubaczowa, co czyni ją najstarszą drewnianą cerkwią w Polsce. W zacnym gronie najstarszych drewnianych prawosławnych świątyń znajdujących się na terenie Polski są również cerkiew Wniebowstąpienia Pańskiego w Uluczu, oraz cerkiew Najświętszej Maryi Panny w Gorajcu.
2. Radruż może się pochwalić cerkwią zbudowaną w stylu halickim, która jest jedną z dwóch cerkwi w tym właśnie stylu jakie można zobaczyć w Polsce. Tą drugą jest cerkiew w Chotyńcu i również znajduje się na liście światowego dziedzictwa Tatarów.
3. Bardzo specyficznym elementem architektonicznym wnętrza cerkwi jest ogromna, okrągła dziura wycięta w prześwicie pomiędzy nawą a sanktuarium. Nie jest to bynajmniej dziura po bombie. Utworzenie otworu było zamierzone – poprawia on znacznie akustykę cerkwi.
4. Dzięki temu cerkiew jest idealnym miejscem na koncerty. Muzyka wręcz wibruje w jej wnętrzu. Muzyczne doświadczenie w radruskiej cerkwi jest czymś niepowtarzalnym. Z rzadka, bo z rzadka, ale czasem rzeczywiście można trafić tutaj na wydarzenie muzyczne. Ostatnie miało miejsce w lipcu 2018 podczas inauguracji Dni Dziedzictwa Kresów. Byłem, słuchałem i jestem przekonany, że koncert muzyków Opery Królewskiej zjeżył włosy na głowie nie tylko mi, ale też kilkudziesięciu pozostałym słuchaczom. Mam nadzieję, że kiedyś Radruż będzie jeszcze słynny z tych koncertów.
Podczas lipcowego koncertu.
5. Cerkiew jest otoczona solidnym murem, na jej terenie stoi też masywna wieża – wszystko dlatego, że teren dzisiejszej ziemi lubaczowskiej kiedyś bardzo często był najeżdżany przez Tatarów. Cerkiew w założeniu miała stanowić schronienie podczas najazdów, stąd jej fortyfikacyjne usposobienie.
6. A propos położenia. Cerkwie najczęściej były wznoszone w najwyższym punkcie wsi. W ten sposób podkreślano jej znaczenie i nadawano dominującego charakteru. Cerkiew radruska jest położona w na pierwszy rzut oka dość niecodzienny sposób. Stoi na wzniesieniu, które jest pochyłe. Nie jest to przypadek – konstruktorom chodziło najprawdopodobniej o wytworzenie odpowiedniego efektu wizualnego. I rzeczywiście, jeśli spojrzycie na teren cerkwi z południowego wzniesienia, z terenu cmentarza, zobaczycie, że całość wygląda niesamowicie trójwymiarowo.
7. Jeżeli już jesteśmy na tym cmentarzu możecie spróbować odszukać nagrobek najstarszej osoby jaka kiedykolwiek żyła na Ziemi. 300 lat to naprawdę wynik dystansujący o lata świetlne umarlaka z drugiego miejsca. Czy sposobem na długowieczność były okłady z borowiny, z których słynie pobliski Horyniec-Zdrój? Niestety tym razem to zwykła pomyłka kamieniarza. z „6” zrobiło się „9”, a niestety w przypadku kamieniarki pomyłkę cofnąć nie jest najprościej. Niektórzy odwiedzają Radruż właśnie po to, żeby zobaczyć ten niecodzienny nagrobek.
8. Kilka nagrobków znajdziecie też obchodząc cerkiew dookoła. Najciekawsza historia związana jest chyba z nagrobkiem znajdującym się za cerkwią, od wschodniej strony. Pochowano tu żonę wójta, która uchroniła wieś przed najazdem Tatarów. Jak? Odpowiedź poznacie oglądając film, w którym opowiadam więcej o cerkwi.
Film jest częścią mojego nowego projektu Regionami, w którym podróżuję i opowiadam o najciekawszych regionach świata. Zapraszam i zachęcam do subskrybcji kanału na YT oraz śledzenia Regionami na Fejsie i Insta.
A jaka historia wiąże się z tym nagrobkiem? Tego dowiecie się już na miejscu od Pani przewodnik.
9. Drugi ciekawy nagrobek znajduje się przy południowym wejściu do cerkwi. Na taki pochówek zdecydował się wójt. Każdy wchodzący do cerkwi od tej strony musi najpierw na niego nadepnąć. Tak wójt miał pokutować za grzechy. Nie wiadomo jednak czy jego intencją nie było sprytne wystawienie sobie pomnika. Wszak wszyscy wchodzący do cerkwi muszą wspomnieć jego postać, przechodząc nad jego grobem.
10. O kunszcie budowniczych cerkwi niech świadczy fakt, że została ona wzniesiona bez użycia ani jednego gwoździa. Technika budowania drewnianych konstrukcji w tamtych czasach doskonale radziła sobie bez nich. Kolejne bale układano jeden na drugim, a ściany łączono za pomocą tak zwanych zamków. Więcej na temat sposobów składania drewnianych budowli dowiecie się z powyższego filmu.
Informacje praktyczne i godziny otwarcia cerkwi w Radrużu
Cerkiew w Radrużu jest dostępna 7 dni w tygodniu Godziny otwarcia 10:00-19:00 Nieczynne w święta. Przed przyjazdem trzeba zadzwonić i umówić się na wizytę. 606 357 108 lub 693 699 420 Bilet normalny: 8 zł Bilet ulgowy: 5 zł
Dopiero zaczynasz interesować się drewnianą architekturą? Interesują Cię podobne miejsca? Napisałem poradnik wprowadzający z klimat drewnianych zabytków Podkarpacia: 15 drewnianych zabytków Podkarpacia dobrych na początek.
dzięki za tekst! W Radruz było wspaniale!
Cześć Janie,
cieszę się, że się podobało 🙂